وقف به عنوان یکی از بخش‌های متحول اقتصاد نیازمند به روزرسانی و کاربرد ابزارهای نوین و جذاب است و از این رو سازمان اوقاف باید با جدیت بیشتری نسبت به توسعه این ابزارها اقدام کند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، حجت‌الاسلام دکتر سیدعباس موسویان، دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، در همایش ملی وقف و اقتصاد به بیان مطالبی در خصوص کاربرد ابزارهای مالی اسلامی برای تامین مالی وقف پرداخت و اظهار کرد: به صورت کلی، اقتصاد موضوعی متحول است و وقف یکی از متحول‌ترین بخش‌های اقتصاد است و اگر وقف بخواهد در راستای به روز کردن سرمایه‌هاش پیش‌گام باشد، لازم است که با ابزارهای جدید آشنا شود و آن را در اجرا به کار گیرد.
حجت‌الاسلام موسویان تصریح کرد: خوشبختانه یکی از بحث‌های که به سرعت در رابطه با مسئله وقف مد نظر قرار گرفته، استفاده از ابزارهای پولی مالی نوین از جمله صکوک، اوراق مشارکت و اوراق وقفی است. ما امروزه ابزارهای مختلفی در حوزه ابزارهای مالی در خدمت وقف داریم که هم از سوی کمیته فقهی سازمان بورس مطابق با فقه امامیه مشروع شده و هم از سوی مجلس شورای اسلامی به منظور عملیاتی کردن آن در سازمان اوقاف و امور خیریه به تصویب رسیده است.
دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار در رابطه با مدل طبقه‌بندی اوراق بهادار مالی اسلامی گفت: از نظر بنده می‌توان اوراق بهادار را بسته به نوع پروژه‌ها تقسیم‌بندی کرد. به عنوان مثال، بعضی پروژه‌ها در وقف ماهیت کاملا غیرانتفاعی دارند؛ نظیر بیمارستان‌ها، مدارس روستایی و خانه‌های سالمندان که سود پروژه‌ها جنبه معنوی دارد و اصل و فرع آن در راه خدا است. در اینجا انتشار اوراق وقف به عنوان یک ابزار مالی مطلوب کاربرد دارد.
وی ادامه داد: در نوع دیگری از پروژه‌ها، اصل سرمایه باز نمی‌گردد، اما سود سرمایه به صورت بلندمدت پرداخت می‌شود. در این مورد، از انتشار اوراق سهام استفاده می‌کنیم؛ مثل پروژه‌های راه‌سازی، کشتیرانی، خطوط هوایی. یکی از پر کاربردترین ابزار در این راستا می‌تواند اوراق استصناع باشد. نوع دیگر اوراق در پروژه‌هایی به کار می‌رود که اصل پول قابلیت بازگشت دارد، اما سودی به سرمایه‌گذار تعلق نمی‌گیرد. در اینجا می‌توان از اوراق قرض‌الحسنه استفاده کرد. کاربرد این اوراق نیز در رابطه با مواردی نظیر بازسازی اماکن متبرکه، طرح‌های توسعه آنها و مسائلی از این دست است که در بلندمدت از طریق درآمدهای مربوط به اماکن مذهبی، اصل سرمایه بازپرداخت می‌شود، اما سودی به سرمایه‌گذار تعلق نمی‌گیرد.
حجت‌الاسلام موسویان در ادامه افزود: نوع دیگری از پروژه‌ها کاملا ماهیت انتفاعی دارند؛ زمین‌های مرغوبی که وقف ساخت کارخانه یا مواردی از این دست شده و سازمان اوقاف در رابطه با منافع حاصل از زمین صلاحیت ورود دارد، در این دسته قرار دارند. اینکه سازمان بخواهد در زمین کارخانه بسازد، در اینجا با کار کارشناسی نسبت به انتشار اوراق مشارکت ورود پیدا کرده و اصل و سود سرمایه سرمایه گذاران را به آنها پرداخت می‌کند و در طول زمان که سود و سرمایه به مردم پرداخت می‌شود، اصل کارخانه نیز جزء اموال سازمان می‌شود.
موسویان در رابطه با دیگر ابزارهای پر کاربرد در زمینه وقف گفت: اوراق مزارعه و مساقات نیز می‌تواند در خدمت وقف و سازمان اوقاف قرار گیرد که به این ترتیب در مزارعه و مساقات زمین‌های کشاورزی و باغاتی که در اختیار سازمان است، از طریق مشارکت مردمی که با انتشار اوراق مربوطه صورت می‌گیرد، به شکل مکانیزه و هدفمند اداره شود تا علاوه بر رونق بازدهی این دارایی‌ها نسبت به گذشته شاهد افزایش میزان اشتغال و همچنین بازدهی بیشتر درآمدهای حاصل از سرمایه‌گذاری در این اوراق باشیم.
وی در پایان خاطر‌نشان کرد: ماهیت خداپسندانه مسئله وقف امتیاز ویژه‌ای است که سازمان اوقاف و امور خیریه از آن برخوردار است و در این راستا مردم نیز به واسطه این امتیاز معنوی طبعا در رابطه با دو موقعیت مشابه که هم بخش خصوصی و هم سازمان اوقاف نسبت به انتشارات اوراق بهادار اقدام می‌کند، مطمئنا اقبال بیشتری به اوراق وقف و مسئله وقف نشان خواهند داد. مشارکت مردم جدای از اجر معنوی آن در سطح کلان می‌تواند به معنای مقابله با هدر رفت سرمایه و ورود سرمایه‌های مازاد در بازارهای سوداگری و کاذب نظیر ارز و طلا و غیره باشد.
عضو کمیته فقهی بازار بورس، ضمن ابراز نگرانی در رابطه با تعلل سازمان اوقاف در استفاده از اوراق وقف پس از گذشت زمانی نزدیک به پنج سال از تصویب آن در مجلس، اظهار کرد: هنوز سازمان اوقاف و امور خیریه اقدامی جدی در خصوص انتشار و اجرایی کردن اوراق در دستور کار قرار نداشته است و بیم آن می‌رود که نوعی بی‌اعتمادی و دل‌سردی نسبت به این اوراق به وجود آید. سازمان اوقاف اگر بخواهد در زمینه اقتصاد وقف پیش‌گام باشد، باید ابزارهای مربوط به آن را شناسایی و نسبت به کاربردی کردن آن هرچه سریع‌تر اقدام کند.
مطالب مرتبط: