پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

پژوهشگاه حوزه و دانشگاه يكي از پژوهشگاه‌هاي مستقل و زير نظر وزارت علوم، تحقيقات و فناوري ايران است. زمينه‌هاي پژوهشي پژوهشگاه در قالب 11 گروه پژوهشي سازماندهي شده است كه بر بازنگري و اسلامي‌سازي علوم انساني متمركز مي‌باشند.

 

تاريخچه:

v   پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در سال 1361 با نام اوليه «دفتر همكاري حوزه و دانشگاه» و به منظور اجراي طرح مقدماتي «بازسازي علوم ‌انساني» تأسيس شد. جامعه مدرسين حوزه علميه قم اين طرح را در پي درخواست ستاد انقلاب فرهنگي تهيه كرد و پس از تصويب ستاد، طرح به تأييد حضرت امام خميني(ره) رسيد.

v   در سال 1369 و در پي يك دوره فعاليت موفقيت‌آميز، «دفتر همكاري حوزه و دانشگاه» رسماً به عنوان يكي از نهادهاي همكار با «سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاه‌ها» (سمت) در آمد.

v   در سال 1377 پس از 9 سال همكاري نزديك با سازمان سمت، به دليل توفيق قابل توجه در پژوهش و توليد كتاب‌ها و آثار علمي بايسته، با تصويب شوراي گسترش آموزش عالي با نام «پژوهشكده حوزه و دانشگاه» و به عنوان يكي از مراكز آموزش عالي پژوهشي كشور، به جمع مؤسسات زيرمجموعه وزارت علوم، تحقيقات و فناوري پيوست.

v   در سال 1382 «پژوهشكده» به «مؤسسه پژوهشي حوزه و دانشگاه» ارتقا يافت.

v   درسال 1383 به پژوهشگاه تبديل شد.

v   در حال حاضر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در راستاي گسترش مطالعات اسلامي و بازسازي و بومي سازي علوم انساني، با بهره گيري از دانش‌آموختگان حوزه و دانشگاه به توليد محتواي علمي براي جامعه دانشگاهي كشور مي پردازد. محتواي علمي توليد شده توسط پژوهشگاه از طريق كتاب، مجلات علمي- پژوهشي، نشست‌ها و همايش‌هاي علمي، در اختيار اساتيد و دانشجويان دانشگاه‌ها قرار مي‌گيرد.

 

بيانيه ماموريت:

v   پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در سال 1404در ميان كشور‌هاي اسلامي به قطب علمي در حوزه علوم انساني- اسلامي تبديل خواهد شد (چشم‌انداز بيست ساله پژوهشگاه).

v   پژوهشگاه حوزه و دانشگاه مركزي است پژوهشي- آموزشي و بر اين باور است كه شناخت انسان و ارزش‌هاي انساني از مهم‌ترين مباني تمدن‌هاي بشري و تمدن اسلامي است. با اين باور فلسفه حيات پژوهشگاه چنين است: «نظريه پردازي در مناسبات دين و علوم انساني وتوسعه مرزهاي علوم انساني ـ اسلامي و بومي»

v   پژوهشگاه با همه توان مي‌كوشد در آفاق جهاني، قطب علمي در حوزه علوم انساني ـ اسلامي باشد.

v   پژوهشگاه بيش از همگان در برابر اصحاب دانشگاه و حوزه احساس تعهد دارد و نيز از برآوردن نيازهاي مجموعه نظام و جامعه اسلامي سر بر نمي‌تابد.

v   پژوهشگاه بر آن است تا در دو دهه پيش رو، با بهره‌گيري از توان دانشيان حوزه و دانشگاه، با نظر به معارف اهل بيت (عليهم‌السلام) در نظريه‏پردازي گام‌هايي بلند بردارد و تصويري درخور از خود بنماياند.

v   پژوهشگاه از روش‌ها و ابزارهاي نو در قلمرو پژوهش و فرآوري اطلاعات، بيشترين بهره را خواهد برد تاژرفاي دانش را با پهناي فناوري پيوند زند.

v   پژوهشگاه روح اخلاق، معنويت وتعهد را در همراهان و همدلان خود مي‌گسترد تا ضمن حفظ محققان و كاركنان، توان علمي و مهارتي ايشان در پرتو معرفت بالنده‌تر شود.

v   پژوهشگاه دستاوردهاي معرفتي خود را به هرگونه ممكن و مناسب، از كتاب، مقاله، خدمات پژوهشي، آموزشي و مشاوره‌اي و جز آن، در دسترس خواهندگان و پژوهندگان مي‌نهد.

 

اهداف:

 اولين و مهم ترين هدف پژوهشگاه، پژوهش است. پژوهش محور اصلي تمام فعاليت هاي پژوهشگاه است و بقيه فعاليت‌ها در راستاي پژوهش ساماندهي و انجام مي‌پذيرند. براي اهداف پژوهشي موارد ذيل مطرح مي‌باشد:

v   نظريه پردازي در حوزه مناسبات دين و علوم انساني

v   استخراج ديدگاه هاي اسلامي در موضوعات و مسائل علوم انساني

v   بومي سازي علوم انساني با توجه به فرهنگ ايراني و اسلامي

v   نظريه پردازي و توسعه مرزهاي علوم اسلامي با رويكرد نوين

v   گره‌گشايي از مشكلات نظام با توجه به ديدگاه‌هاي اسلامي

 دومين هدف پژوهشگاه، آموزش است. منظور از آن نيز برگزاري تحصيلات تكميلي در دوره هاي كارشناسي ارشد و دكتري تخصصي است. آموزش در خدمت پژوهش بوده و در اصطلاح «پژوهش محور» است و تحقق اهداف آموزشي، به تحقق اهداف پژوهشي كمك شايان توجهي خواهد نمود. براي اهداف آموزشي موارد ذيل مطرح است:

v   توسعه رشته‌هاي آموزشي ميان رشته اي متناسب با رسالت پژوهشگاه

v   تامين نيروي انساني مورد نياز پژوهشگاه (محققان و كادر مديريتي)

v   تربيت نيروي انساني مناسب براي ترويج و گسترش رسالت پژوهشگاه

سومين هدف به منظور تحقق ماموريت پژوهشگاه در ايجاد و تقويت روحيه برونگرايي در پژوهشگاه و محصولات آن است. بدين منظور اهداف فرهنگي پژوهشگاه بر ترويج، تحكيم و نهادينه سازي ديدگاه‌هاي اسلامي در الف) نهادهاي سياستگذاري كشور، ب) مراكز آموزشي و پرورشي و ج) نهادهاي فرهنگي، مورد نظر مي‌باشد.

 

ساختار:

پژوهشگاه در حال حاضر با سه پژوهشكده «علوم اجتماعي»، «علوم رفتاري» و «علوم اسلامي» و يازده گروه پژوهشي فعاليت مي‌نمايد و فعال‌سازي چهار گروه پژوهشي و يك مركز مطالعات و همكاري حوزه و دانشگاه متشكل از سه گروه پژوهشي را در دستور كار خود دارد.

1- پژوهشكده علوم اجتماعي شامل گروه‌هاي جامعه شناسي، مديريت، اقتصاد و علوم سياسي

2- پژوهشكده علوم رفتاري شامل گروه‌هاي روان شناسي، علوم تربيتي، اخلاق و فلسفه علوم انساني

3- پژوهشكده علوم اسلامي شامل گروه‌هاي قرآن پژوهي، فلسفه و كلام ، تاريخ اسلام و حقوق

 

گروه اقتصاد پژوهشکده علوم اجتماعي:

اين گروه از بدو تاسيس «دفتر همكاري حوزه و دانشگاه» با همت و تلاش جمعي از محققين حوزه و دانشگاه فعاليت خود را آغاز كرد كه حاصل كار آن تاكنون انتشار بيش از 15 جلد كتاب و 25 مقاله بوده است. همچنين گروه در راستاي همكاري با ديگر مراكز پژوهشي از جمله برگزاركنندگان «همايش دو سالانه اقتصاد اسلامي» بوده و در برپايي جلسات پژوهشگران اقتصاد در قم، نقش فعال داشته است. اين گروه هم اينك دو فصلنامه علمي- پژوهشي«جستارهاي اقتصادي» را نيز منتشر مي‌نمايد. رسالت‌ها و مأموريت‌هاي اين گروه عبارت‌اند از:

v   استخراج مباني و ديدگاه هاي اسلامي در حوزه علم اقتصاد

v   مطالعات پيرامون بومي سازي علم اقتصاد

v   مطالعات تطبيقي در رابطه با موضوعات اساسي علم اقتصاد

v   تهيه و تدوين متون مناسب و مورد نيار مراكز حوزوي و دانشگاهي

v   ترجمه و نقد آثار علمي از ساير زبان ها به زبان فارسي و بالعكس در زمينه اقتصاد اسلامي و مناسبات دين و اقتصاد

v   مطالعات بنيادي و راهبردي در اقتصاد ايران با رويكرد اسلامي

v   پژوهش هاي ميداني و كاربردي به منظور دست­يابي به راه‌حل هاي اسلامي جهت رفع معضلات نظام اقتصادي ايران

v   تدوين متدولوژي تحقيق در علوم اقتصادي

v   آموزش و تربيت كادر لازم براي تحقيق در زمينه اقتصاد نظري با نگرش اسلامي

 

آموزش و تحصيلات تكميلي:

پژوهشگاه حوزه و دانشگاه براي اولين بار در سال 1374 اقدام به برگزاري يك دوره تحصيلات تكميلي در مقطع كارشناسي ارشد در رشته‌هاي تاريخ اسلام، روانشناسي باليني، علوم اجتماعي، علوم تربيتي و مديريت دولتي كرد و در سال 1384 در راستاي تحقق اهداف و رسالت هاي خود و براي تربيت كادر علمي متعهد و كار آمد در رشته هاي تخصصي مورد نياز، موافقت اصولي برگزاري دوره هاي دكتري تخصصي (Ph.D) را از وزارت علوم، تحقيقات و فناوري دريافت نمود و متعاقب آن دوره هاي دكتري در رشته‌هاي اقتصاد اسلامي، قرآن و حديث، روانشناسي، علوم اجتماعي، مديريت، فلسفه تعلم و تربيت را برگزار نمود. شايان ذكر است براي اخذ مجوز برگزاري دوره‌هاي كارشناسي ارشد ساير رشته‌ها نيز اقداماتي در حال انجام مي‌باشد و هم اكنون در رشته‌هاي اقتصاد اسلامي، رشته فلسفه تفسير و مطالعات تاريخ تشيع دانشجوي كارشناسي ارشد مي‌پذيرد.

 نشريات:

در حاضر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، داراي چهار نشريه علمي و پژوهشي و دو نشريه علمي تخصصي به شرح ذيل است:

1- فصلنامه علمي ـ پژوهشي «روش‌شناسي علم انساني»

2- دو فصلنامه علمي ـ پژوهشي «جستارهاي اقتصادي»

3- دو فصلنامه علمي ـ پژوهشي  «تربيت اسلامي»

4- دوفصلنامه علمي ـ پژوهشي «مطالعات اسلام و روان شناسي»

5- دوفصلنامه علمي ـ تخصصي «اسلام و مطالعات علوم اجتماعي»

6- دوفصلنامه علمي ـ تخصصي «اسلام و مديريت»

 با توجه به اهميت علوم اقتصادي ونقش بنيادين اين علوم در فراهم آوردن زمينه‌هاي تحقق نظام اقتصادي اسلام، امكان زندگي شرافتمندانه، رشد و تعالي انسان و جامعه در تمامي ابعاد آن، پژوهش و شناخت دقيق و نقد و ارزيابي مباني نظريات اين بخش از علوم جايگاه والايي پيدا مي‌كند. انتشار مجلات تخصصي در جهت نشر يافته‌ها و انديشه‌ها و پژوهش‌هاي جديد و نيز نقد و ارزيابي و پالايش مباني علوم اقتصادي و پژوهش در جهت ارائه مباني و نظريات مبتني بر فرهنگ اسلامي مي‌تواند آموزش‌ها و پژوهش‌هاي اين بخش را كمال و ارتقاء بخشيده و موجب افزايش سهم كشور در توليد علم شود. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در راستاي پرداختن به مسائل اقتصاد اسلامي و مسائل کليدي اقتصاد ايران، انتشار دوفصلنامه جستارهاي اقتصادي را بر اساس ضوابط مجلات علمي ـ پژوهشي از سال 1383 آغاز نموده است. اين مجله ازچهارمين شماره خود موفق به دريافت رتبه علمي ـ پژوهشي از كميسيون نشريات وزارت علوم ، تحقيقات و فناوري شد.

 سایت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

www.rihu.ac.ir