نقش اوراق گام در تامین مالی و رونق تولید

پنل تخصصی با موضوع نقش اوراق گام در تامین مالی و رونق تولید در پنجمین همایش انجمن مالی اسلامی با موضوع بازار مالی اسلامی، رونق تولید، چالش ها و راهکارها با حضور علی صالح آبادی رییس انجمن مالی اسلامی، فرهاد حنیفی معاون نظارتی بانک مرکزی، امیر هامونی مدیرعامل فرابورس، حجت‌الاسلام و المسلمین مجید رضایی عضو شورای فقهی بانک مرکزی و حمید زمان‌زاده معاون پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی برگزار شد.

علی صالح آبادی رییس انجمن مالی اسلامی، در این همایش، گفت: اوراق گام در بازار پول اوراق جدیدی است و در شرایط فعلی که نقدینگی در جامعه زیاد و تولیدکنندگان نیز نیازمند تامین‌مالی هستند ابزار خوبی است که می‌تواند برای تأمین مالی واحدهای تولیدی مورد استفاده قرار گیرد. وی درادامه از اعضای پنل خواست تا مباحث خود را در خصوص اوراق گام مطرح کنند.

اوراق گام، ابزاری کارآمد در جهت تامین مالی واحدهای تولیدی

در ادامه این پنل حمید زمان‌زاده؛ معاون پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی، درباره اهداف و راهبردهای طرح گام توضیح داد: با توجه به شرایط کنونی کشور، از دو چالش مهم پولی به طور هم زمان رنج می‌بریم. یکی افزایش قابل توجه قیمت نهاده‌های تولید در دو سال گذشته که نیاز واحدهای تولیدی به سرمایه درگردش برای حفظ سطح قبلی تولید را افزایش داده است. چالش دیگر ظرفیت محدود نظام بانکی در تأمین سرمایه درگردش واحدهای تولیدی متناسب با نیاز فعلی آن‌ها است که موجب فشار مضاعف بر واحدهای تولیدی و در نتیجه افت سطح تولید شده است.

وی افزود: اگرچه بخشی از افت سطح تولید ملی از ابتدای سال ۱۳۹۷ ناشی از بروز محدودیت واردات کالاهای واسطه‌ای و مواد اولیه و همچنین محدودیت‌های صادراتی در اثر تحریم‌های اقتصادی بوده است، اما همچنان یکی از چالش‌های بزرگ تولیدکنندگان، چالش تامین مالی است. بر همین اساس بانک مرکزی طرح گواهی اعتبار مولد یا گام را به نحوی طراحی نموده است تا بتواند اهداف مختلف از جمله رفع موانع پولی رونق تولید، هدایت منابع مالی به فعالیت های مولد اقتصادی و تامین سرمایه در گردش سالم و پایدار برای واحدهای تولیدی را محقق کند.

معاون پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی با اشاره به اینکه سامانه گام ساز و کاری فراگیر برای بهره‌مندی عموم واحدهای تولیدی است، گفت: بانک مرکزی به منظور کمک به بهبود روش‌های تامین سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی اقدام به راه‌اندازی سامانه گام جهت صدور و مدیریت اوراق گام در بازار پول می‌کند.

وی درباره ساز و کار تامین مالی واحدهای تولیدی از طریق اوراق گام نیز توضیح داد: طرح گام ساز و کاری ایجاد می‌کند تا واحدهای تولیدی به جای اخذ تسهیلات از بانک‌ها برای تامین سرمایه در گردش، بر ضمانت و اعتبار بانک‌ها تکیه کنند و با استفاده از اوراق گام منتشره از سوی بانک‌ها، نسبت به تامین مالی خود اقدام کنند.

زمان‌زاده درباره موارد استفاده واحدهای تولیدی دارنده اوراق گام گفت: واحدهای تولیدی دارنده اوراق گام می‌توانند ۱) این اوراق را به عنوان یک ابزار پرداخت جهت تسویه مالی خرید نهاده تولید از سایر واحدهای تولیدی به آنها منتقل کنند، ۲) اوراق گام را پس از پذیرش در فرابورس به قیمت جاری در فرابورس به فروش رسانده و وجه نقد مربوطه را دریافت کنند  ۳) اوراق گام را تا سررسید نزد خود نگهداری کرده و مبلغ اسمی اوراق را در سررسید دریافت کنند.

وی در پایان با اشاره به اینکه اوراق گام ابزار مالی جدید و کارآمد در اختیار واحدهای تولیدی برای تامین مالی است، گفت: سازوکار گام در عمل امکان تامین مالی زنجیره تولید و همچنین استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه جهت تامین مالی واحدهای تولیدی را فراهم خواهد کرد.

آمادگی بانک مرکزی برای پذیرش طرح های جدید

فرهاد حنیفی، نیز در ادامه این پنل، گفت: شورای فقهی در بانک مرکزی و سازمان بورس به عنوان متولی بازار پول و سرمایه برای بررسی موارد مرتبط با شریعت و طرح‌های ارائه شده ایجاد شده و بخش‌های فنی نیز برای بررسی طرح های ارائه شده وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر طرح های مختلفی به خصوص در زمینه فین تک به بانک‌ مرکزی ارائه می شود، توضیح داد: البته این طرح هایی که ارائه می شود نباید مخالف مصوبات شورای پول و اعتبار باشد و روند فعالیت‌ها به گونه ای نباشد که جای بانک را بگیرد.

معاون نظارتی بانک مرکزی درادامه درباره طرح گام، اظهار داشت: ترازنامه دو سمت بدهی و دارایی دارد و براساس این دارایی‌ها می‌تواند اوراقی منتشر شود اما مبنای هریک متفاوت است مثل خرید دین، حساب خریدنی است اما باید به بانک ‌مراجعه شود.

به گفته حنیفی، گام از سمت چپ ترازنامه شروع می شود و باید حساب پرداختنی باز شود و بانک نقش واسط دارد. این اوراق قابل قبول است اما فقط باید به نرخ تنزیل آن توجه شود.

همچنین حجت‌الاسلام و المسلمین مجید رضایی عضو شورای فقهی بانک مرکزی، نیز معتقد بود: اینکه بخش‌های تولیدی از یکدیگر شناخت داشته باشند، و تقاضاها زنجیروار از ابتدای تامین مواد اولیه تا محصول ارتباط داشته باشند و قابل استفاده و اتصال این زنجیره از طریق اعتبار، کار مهم و ارزشمندی است.

به گفته رضایی، عقد ضمانت عقد کمکی است و بدون اشکال است که برای ضمانت پولی گرفته شود اما در این طرح به صورت عام‌گذاشته شده است. در ضمانت دو نوع مطرح می شود، شرعی و عرفی ضمانت شرعی و عرفی این طرح درست است.

کاهش هزینه تامین مالی زنجیره تولید با گام

امیر هامونی نیز درباره بازارپذیری طرح گام، گفت: به نظر من، گام در زنجیره تامین از ابتدا تا انتهای تامین مالی و تولید یک محصول را بسیار کاهش می دهد. یک ششم معامله این اوراق در بازار پول و مابقی تا زمان سررسید، در بازار سرمایه و فرابورس خواهد بود.

وی با اشاره به اینکه انتشار اوراق خارج از بازار سرمایه، موجب همکاری بانک‌مرکزی و بازار سرمایه شد، گفت: دستورالعمل اجرایی و پذیرش به تصویب هیات مدیره بازار سرمایه باید برسد و اطلاعات دارندگان نیز باید ثبت شود. پیشنهاد ما این است که بین سامانه‌های مربوطه در بانک مرکزی بازار سرمایه ارتباط ایجاد شود تا سرعت معامله‌پذیری این اوراق افرایش یابد.

مدیرعامل فرابورس ایران، ادامه داد: ما اطلاعات بیش از ۷۰ هزار شرکت را داریم که به بانک مرکزی کمک خواهد کرد. پیشنهاد من به بانک ‌مرکزی، رتبه‌بندی اعتباری است تا ریسک بانک‌ها مدیریت شود و شکل اسلامی توافق بازخرید و استفاده از ظرفیت تامین سرمایه پیشنهاد بعدی من برای این ابزار است.

منبع: خبرگزاری ایبِنا