نشست علمی ارائه و نقد دیدگاه «پولطلا» از سوی انجمن‌های علمی حوزه علمیه قم با همکاری خبرگزاری رسا و پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل با حضور حجت الاسلام دکتر محمدحسین متولی امامی رییس مؤسسه تحقیقات راهبردی تمدن اسلامی و حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید عباس موسویان عضو شورای فقهی بانک مرکزی جمهوری اسلامی و حجت الاسلام جواد محقق‌نیا مدرس حوزه و دانشگاه برگزار شد.
در این نشست حجت الاسلام متولی امامی دقایقی به ارائه طرح «پولطلا» پرداخت و در ادامه حجت الاسلام والمسلمین موسویان و حجت‌الاسلام محقق‌نیا به نقد و بررسی این طرح پرداختند که مشروح این نشست در ادامه برای مخاطبین گرامی به رشته تحریر درآمده است.
حجت الاسلام متولی امامی: خلق پول بانکی برداشت از جیب مردم و اکل مال به باطل است
در ۹۰ سال گذشته ارزش ریال، ۲ میلیون برابر فروریخته است، قانون پولی و ریالی که در سال ۵۱ تصویب و در سال ۹۶ مجدد تایید شده است تضمین داده که هر ۱۰ ریال معادل یک گرم طلا است اما در سال ۹۷ شاهد بودیم که ریال از نظر ارزشی فروریخت و این حاصل اتکا به پول اعتباری است، روزانه ۱۲هزار و ۵۰۰ تومان از جیب هر ایرانی به دلیل خلق پول بانکی برداشته می‌شود.
وضعیت پولی و بانکی کشور امروز آشفته است و روز به روز اموال مردم کاسته می‌شود، امروز یک کیلو طلا باید معادل ۱۰ هزار تومان باشد نه ۶۰۰ میلیون تومان، این سؤال پیش می‌آید که آیا فقه و شورای فقهی بانکی در این زمینه موضع و برنامه عملیاتی دارند یا خیر؟ امروز در این زمینه دو راهکار داریم، یکی آن چیزی است که حجت الاسلام موسویان به عنوان عضو شورای فقهی بانک مرکزی می‌گوید و آن انضباط مالی است که غرب به سمت آن می‌رود و معتقد هستم این انضباط مالی مانند حرکت مستقیم در مسیر انحرافی است.
خلق پول بانکی اجازه می‌دهد پول پرقدرت در اختیار یک قشر خاصی قرار بگیرد و پول ضعیف در اختیار مردم باشد، مانند آنچه در شرکت‌های هرمی رخ می‌دهد، امروز ۱ درصد مردم دنیا به اندازه نیمی از دنیا ثروت دارند، آیا فقه برای این موضوع برنامه‌ای دارد؟ جنبش‌هایی که در سال‌ها و دهه اخیر در اقصی نقاط جهان شاهد آن بوده‌ایم نشان‌دهنده جدی بودن این مشکل در جهان است.
بانک مشغول به یک دزدی سیستمی است، یعنی فقرا در حال تخلیه شدن در اغنیا هستند، بانک أکل مال به باطل انجام می‌دهد و کسی هم به این موضوع توجه ندارد، در شورای فقهی بانک مرکزی به روی عقود کار می‌شود درحالی که مسأله اصلی ما خلق پول بانکی و ربوی بودن بانک است. ذلتی که ما امروز در اقتصاد برخلاف دیگر عرصه‌ها شاهد هستیم یکی از مشکلاتی است که باید با آن مقابله کنیم، بستر پول اعتباری تمام دنیا را برده آمریکا کرده است، اینکه برخی می‌گویند باید fatf و قراردادهایی از این قبیل را بپذیریم به دلیل تسلط آنها بر اقتصاد ما است.
پول اعتباری قابلیت استفاده از عقود اسلامی را ندارد، ریال نمی‌تواند نشان دهنده ارزش واقعی کالا باشد، خمس را با ریال نمی‌توان محاسبه کرد، گاهی به جای ۲۰ درصد که باید در خمس اخذ شود ۶۰ درصد گرفته می‌شود و این به دلیل مشکلاتی است که ریال پدید آورده، پول اعتباری بستر و امکان ویژه خواری را پدید آورده است.
قبل از انقلاب، علما ریال را از مهریه ساقط کردند، اگر قرار است الگو و سیستم ما برخاسته از مدل اروپایی و آمریکایی باشد پس چه نیازی به حوزه علمیه و مباحث فقهی داریم؟ از خارج عده‌ای اقتصاد دان وارد کرده و کارها را بر مبنای آنها پیش ببریم.
مبنای اقتصاد اسلامی پول ثابت است نه پول اعتباری، طلا و نقره جزء کالاها هستند و نوسان ندارند، در کالاها اگر ارزش‌ها بالا پایین می‌شود مبتنی بر عرضه و تقاضا است و این مشروع می‌باشد، اما تورم‌زایی برمبنای پول اعتباری آسیب‌زا و خلاف شرع است. امروز شاهد هستیم طلا گران نشده بلکه پول ما بی‌ارزش شده است، طلا با ثبات‌‌ترین پول است و به همین دلیل اسلام بر طلا تأکید دارد، طلا تقسیم‌پذیری و چکش‌پذیری بالایی دارد، ارزش فراوانی را در خود جا داده و اکسید ناپذیر هم هست، انسان امکان تولید طلا را ندارد و ویژگی‌های برجسته و خاص طلا باعث شده است این فلز بتواند جایگاه خاصی در عرصه اقتصاد داشته باشد و بتوان از آن به خوبی استفاده برد.
اکنون در سیستم پولی ما زکات جایگاه درستی ندارد. این درحالی است که بنابر روایات زکات می‌تواند ریشه فقر را در جامعه برکند اما ریال ظرفیت زکات را از ما گرفته است. جنس طلا و نقره هم بنابر برخی روایات دارای شرایط خاصی است به همین دلیل هم برای مقدار خاصی از آن زکات وضع شده است و تا زمانی که هب حد نصاب نرسد بر آن زکات جاری نمی‌شود. در روایات از پول‌های غیر از درهم و دینار یعنی نقره و طلا نهی شده است و این هم یکی دیگر از ویژگی های طلا و پولطلا است.
راهی جز اجرای احکام با پول ثابت نداریم و قرض واقعی جز با طلا محقق نخواهد شد، وضعیت فعلی کشور حاصل ساده‌انگاری ما نسبت به تمدن غرب و تلاش برای الگوبرداری از غرب برای حل مشکلات کشور است که هم عملی نیست و هم مشکل ساز خواهد بود، اگر شرایط نظام پولی و بانکی به همین نحو پیش برود می‌تواند لطمات و ضربات جدی به نظام مقدس اسلامی وارد کند.
امروز در بسیاری از کشورهای اسلامی نظیر کویت و مالزی و امارات پولطلا و یا تراکنشات با طلا وجود دارد، اینکه مردم قدرت خرید خود را از دست داده‌اند و توان خرید آنها در ابتدای سال با پایان سال متفاوت و ضعیف‌تر است اختصاص به سپرده‌گذاران ندارد بلکه شاهد اثرگذاری آن بر همه جامعه هستیم.
طلا ۷ هزار سال تاریخ دارد اما پول اعتباری ۳ قرن است پدید آمده، اینکه تورم را با دلار بسنجیم غلط است، چرا که دلار دچار نوسان و تلاطم است و ذات این پول تورم‌زا است.
در کشور امارات تراکنش طلایی وجود دارد، یعنی اینکه تراکنش دیجیتالی پدید آمده است که افراد به حساب یکدیگر طلا واریز کنند، امروز بسیاری از اندیشمندان و دانشگاه های جهان اسلام طرفدار پولطلا هستند و در حال محقق کردن این مسأله در کشورشان برای مقابله با مشکلات پول اعتباری هستند. طلا و نقره همیشه مورد تأکید ائمه اطهار (ع) در روایات برای استفاده در زمینه معاملات و اخذ زکات بوده است.
امروز شرایط پول اعتباری به نحوی رفته است که شکاف طبقاتی در حال افزایش است و شاهد هستیم اغنیا قدرتمندتر و فقرا ضعیف‌تر می‌شوند و این حاصل اتکای ما بر پول اعتباری است. برندگان نوبل اقتصادی و اندیشمندان اقتصادی جهان به دنبال پولطلا و ضرورت بازگشت به پولطلا هستند، بحران اقتصادی آمریکا و اروپا که شاهد آن بوده‌ایم حاصل همین خلق پول است و ما امروز در سیستم بانکی بر این موضوع تأکید داریم، سیستم بانکی که امروز برخی از آن دفاع و سعی در مشروع جلوه دادن آن هستند مانند ذبح شرعی خوک است، قرار نیست که مشکلات مالی دولت را به قیمت بیچاره کردن و فقیر کردن مردم برطرف کنیم.
حجت الاسلام والمسلمین موسویان: وضعیت پولی و مالی و اقتصادی کشور قابل دفاع نیست
وجود نظریات خوب و قوی در حوزه اقتصاد اسلامی بسیار خوشحال کننده است، وضعیت پولی و مالی و اقتصادی کشور قابل دفاع نیست، اما دزدی بانک از جیب همه مردم نیست، بلکه از کسانی است که صاحب مال و وجوه و پول نقد هستند، طبق آمار بخش اصلی سپرده‌ها متعلق به کسانی است که میلیاردها تومان در بانک‌ها دارند و این برداشت از آنها انجام می‌شود، این وضعیت قابل دفاع نیست و اینطور نیست که همه مردم اموال خود را از دست می‌دهند، بلکه صاحبان سپرده‌های نقدی تنها ارزش پول خود را از دست می‌دهند.
اینکه افراد دارای اموال فیزیکی ارزش اموالشان افزوده می‌شود درست است اما کسانی که سپرده‌های میلیاردی دارند بخشی از اموال خود را از دست خواهند داد، اکل مال به باطل در ساختار بانکی وجود ندارد، چرا که اکل مال به باطل یعنی معامله باطل نه اینکه افراد به میل خود خرید و فروش انجام دهند.
مسأله خلق پول واقعا یک مشکل برای کشور است، اما اینکه بحث عقود حل شده است، این هم باید گفت انصافاً مسأله عقود حل نشده و باید روی آن کار شود. موضوع دیگر ذلت اقتصادی و مسائلی نظیر تحریم است، در پول ملی موضوع تحریم مطرح نیست اما بحث پول بین‌المللی که در اختیار ما نیست و ما نمی‌توانیم دنیا را وادار به استفاده از طلا و پولطلا کنیم، اما در مسأله پول ملی ممکن است بتوانیم یک پول منضبط ایجاد کنیم و ربطی هم به تحریم نداشته باشد اما اگر دنیا طلا را به عنوان پول از ما نپذیرد همچنان مشکل تحریم در عرصه بین‌المللی باقی است.
اینکه بگوییم احکامی که به سمت درهم و دینار رفته در حقیقت ما را به پول اسلامی می‌رساند درست نیست، اما اینکه بگوییم پول رایج درهم و دینار بوده است و اسلام خود را با آن در روایات تطبیق داده صحیح و مقبول است، نمی‌توان گفت چون احکام حمل و نقل ما مربوط به احشام است دیگر نمی‌توانیم احکامی مربوط به خودروها در نظر بگیریم، این مسائل پدیده‌های زمانی و مکانی هستند و ما در لابه‌لای احکام می‌توانیم اصول را استخراج و روی دیگر مسائلی که امروز با آن مواجه هستیم پیاده کنیم.
به دنبال پیاده سازی نظام اقتصادی غرب و آمریکا و ژاپن نیستیم بلکه معتقد هستیم ذاتا پول اعتباری تورم ندارد، پول می‌تواند اعتباری محض باشد اما تورم‌زا نباشد و این در دنیا ثابت شده است. ما پولی به نام پول اسلامی نداریم و درهم نیز هزار سال پیش از اسلام فنیقی‌ها در ایران درهم را اختراع کردند و اعراب نیز با درهم با ایرانی‌ها معامله می‌کردند، دینار هم پول رومی بود که آن هم بیش از هزار سال قبل از اسلام اختراع شده بود و اعراب نیز آن را پذیرفتند و با آن معامله می‌شد.
حجت الاسلام محقق‌نیا: اگر بانک درست شود انقلاب اقتصادی صورت خواهد گرفت
زمانی که ۵ درصد مردم سپرده‌های سنگین درون بانک دارند منطقی است که دولت از آنها برداشته و مشکلات مالی خود را برطرف کرده و نیازهای مالی را تأمین کند، این حجم از کارکنان دولت نیاز مالی دارند و خلق پول بانکی چاره‌‌ای است که اکنون برای تأمین مخارج آنها باید در نظر گرفت، موافق شرایط موجود و موافق ساختار اقتصادی نیستم اما شرایط کنونی نیز باید با همین روش‌های موجود پیش برود و نمی‌توان به روش‌های قدیمی مالی بازگشت.
تنها نقطه امید حل مشکلات کشور اصلاح بانک است، اگر بانک درست شود انقلاب اقتصادی صورت خواهد گرفت و با حمایت صحیح از اقتصاد و تولید توطئه‌ها و تحریم‌ها بی اثر خواهد بود، حوزه و دولت بانک را به درستی نفهمیده‌اند.
لازم به ذکر است این نشست با استقبال نخبگان حوزه و دانشگاه مواجه شد و ساعاتی از نشست به ارائه دیدگاه و نظرات حاضرین در جلسه پیرامون مسائل مطرح شده سپری شد.
منبع: پایگاه تخصصی وسائل