مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار، گزارشی پژوهشی با عنوان «بررسی تحلیلی وضعیت بازار اوراق بهادار اسلامی (صکوک) در ایران و جهان (تا شهریور ۱۳۹۶)» به قلم محمد توحیدی و رضا یارمحمدی منتشر کرده است.
در خلاصه این گزارش پژوهشی آمده است: يکي از نوآوری‌های دهه اخير در عرصه بحث‌هاي پولي و مالي اسلامي، انتشار انواع اوراق بهادار اسلامي به نام صکوک است؛ اين اوراق که به‌طور عمده برای تأمین مالي دولت، سازمان‌هاي وابسته به دولت و بنگاه‌های اقتصادي منتشر مي‌شوند بر اساس عقود اسلامی طراحي شده‌اند و جايگزين مناسبي برای اوراق بهادار ربوي به‌ويژه اوراق قرضه شمرده مي‌شوند. انتشار اوراق بهادار (صكوك) بر اساس احكام مقدس شريعت اسلامي يكی از مهم‌ترين دستاوردهای بانكداری و ماليه اسلامی و ازجمله برجسته‌ترين ابزارهای توسعه اقتصاد اسلامی است، مشروط بر اين‌كه در سازوكارهای آن تمام اصول بنيادی كه اقتصاد اسلامی را از ديگر اقتصادها متمايز ميسازد، رعايت شود.
ظهور و توسعه انواع و طبقات مختلف صکوک به‌طور عمده ناشی از تقاضای بازار است. صکوک را می‌توان به طرق مختلفی دسته‌بندی نمود. تقسیم‌بندی صکوک می‌تواند بر مبنای قراردادها و عقودی باشد که اوراق بر مبنای آن منتشر می‌شود یا بر مبنای ماهیت و نوع دارایی‌های موضوع انتشار صکوک و یا ویژگی‌های فنی و تجاری خود اوراق باشد. در این گزارش طبقه‌بندی‌های مختلف صکوک بر اساس معیارهای گوناگون مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: در نظام سرمایهداری که امروزه در جهان متداول است، برای پروژه‌های بزرگی که نیاز به سرمایه کلان دارند و سود یا درآمد هنگفتی نیز در پی دارند، به صدور اسناد بر پایه اوراق قرض با بهره اقدام می‌کنند و صاحبان این اسناد چیزی جز بستانکارانی براساس بهره از صاحبان این پروژه‌ها نیستند و در مالکیت پروژه‌ها یا در سود یا درآمد حاصل از آن ها، هیچ گونه سهمی ندارند و فقط بهره‌هایی را که متناسب با بهره بازار پول است، به دست می‌آورند، درحالی که ابزارهای مالی اسلامی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دارندگان اوراق میتوانند به صورت مشاع در فعالیت‌های واقعی اقتصادی حضور داشته باشند و سود این فعالیت‌ها پس از کسر هزینه‌های عملیاتی بین دارندگان اوراق توزیع می‌گردد.
در بخش دیگری از این گزارش در تعریف صکوک می‌خوانیم: واژه صکوک برای نخستین بار در سال ۲۰۰۲ در جلسه فقهی بانك توسعه اسلامی جهت ابزارهای مالی اسلامی پیشنهاد شد. صکوک جمع صك به معنای سند و سفته است و معرب واژه چك در فارسی است. عربها این واژه را توسعه داده‌اند و برای کلیه انواع حواله جات، تعهدات و اسناد مالی بکار می‌برند به صورت تخصصی صکوک به گواهی‌هایی اطلاق می‌شود که نمایانگر تعهدات مالی ناشی از تجارت و یا هرگونه فعالیت تجاری و سرمایه گذاری دیگر است.
علاقمندان میتوانند برای دریافت این گزارش به این نشانی مراجعه نمایند.
منبع: خبرگزاری ایکنا