بیستمین جلسه از سلسله جلسات نقد پژوهشهای بانکداری و مالی اسلامی با موضوع «بررسی امکان خلق پول توسط نظام بانکی در نظام مالی اسلامی» در ۲۸ شهریور ماه سال جاری با ارائه دکتر حسین صمصامی (عضو هیات‌علمی دانشگاه شهید بهشتی) و با حضور آقایان دکتر پویا جبل‌عاملی (کارشناس بانک مرکزی) و دکتر حسین عیوضلو (عضو هیات‌علمی دانشگاه امام صادق (ع)) به عنوان اعضای هیات‌رئیسه در پژوهشکده پولی و بانکی برگزار شد.
در این نشست دکتر صمصامی به تبیین مسئله امکان خلق پول توسط نظام بانکی در نظام مالی اسلامی براساس ایده مطرح‌شده در مقاله مشترک خود با خانم فرشته کیانپور در دوفصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی، پرداخت.
عضو هیات‌علمی دانشگاه شهید بهشتی در ابتدای این جلسه با اشاره به مباني نظري خلق پول در نظام بانكداري متعارف نظریه‌های خلق اعتباری، ذخیره جزئی و واسطه‌گری مالی را به صورت اجمالی تبیین کرد. وی در ادامه آثار خلق پول در بانک‌های تجاری را از ديدگاه متفكران غربي مورد توجه قرار داد و توضیحاتی را در رابطه با بي‌ثباتي اقتصادي (رونق و ركود)، بي‌ثباتي در عرضه پول، افزايش تمايلات تورمي و حباب دارايي، رشد اجباري و تخريب محيط زيست، افزايش نابرابري و نقض عدالت، محروميت اجتماعي، نقض آزادي اقتصادي واقعي و سلطه بانك‌ها بر صنعت، ورشكستگي بانك‌ها، تحميل بيمه سپرده، مخاطره اخلاقي و سرمايه‌گذاري بي‌فايده و فساد فرآيند دموكراتيك بیان داشت.
دکتر صمصامی در ادامه و پس از بررسی سیستم‌های پولی جایگزین شامل بانکداری محدود، بانکداری آزاد، قرض‌گیری مستقیم دولت از بانک‌ها (به جای انتشار اوراق قرضه) برای تأمین مالی دولت، خلق پول توسط بانک مرکزی و قرار دادن آن در اختیار دولت برای تأمین مخارج زیربنایی، سیستم‌های پولی منطقه‌ای و شبکه گسترده‌ای از بانک‌های تعاونی، مسئله خلق پول را از دیدگاه متفکران اسلامی به صورت تفصیلی مورد توجه قرار داد. وی پس از بررسی نظرات متفکران اسلامی در رابطه با ارزیابی خلق پول در نظام مالی اسلامی این نظرات را در قالب دو استدلال کلی و اساسی بیان داشت. دکتر صمصامی استدلال اول را ناسازگاری با ضوابط شرعی که خود شامل عدم ایفای تعهد و اکل مال به باطل است، دانست و دومین استدلال را نقض اهداف نظام مالي اسلامي که خود مواردی همچون بی‌ثباتی اقتصادی، فقدان عدالت اجتماعي، كاهش رشد اقتصادی و بي‌ثباتي در قيمت‌ها را در برمی‌گیرد، معرفی کرد.
وی همچنین در بخشی از صحبت‌های خود به این نکته اشاره کرد که اصلاح بانکی و حذف فرآیند خلق پول در سیستم بانکی به یکباره امکان‌پذیر نیست و نیاز به یک فرآیند اصلاحی تدریجی است.
پس از پایان صحبت‌های سخنران این نشست، اعضای هیئت رئیسه با بیان دیدگاه‌ها و نقطه‌نظرات خود درباره ایده مطرح‌شده در مقاله پیشنهاداتی را ارائه دادند. پایان جلسه نیز با پرسش و پاسخ حاضرین در جلسه همراه بود.
گزارش تفصیلی این نشست از طریق همین پورتال منتشر خواهد شد. لازم به ذکر است جهت بهره مندی بیشتر علاقمندان، صوت این جلسه در صفحه سلسله جلسات نقد و بررسی پژوهشهای بانکداری و مالی اسلامی موجود است.
اصل مقاله مورد نقد و بررسی
صفحه سلسله جلسات نقد و بررسی پژوهشهای بانکداری و مالی اسلامی