دکتر رسول بخشی دستجردی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان، در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر حذف جایزه‌های بانکی در پیش‌نویس قانون جدید بانکداری بدون ربا بر توسعه قرض‌الحسنه اظهار کرد: منشأ اصلی سپرده، چه سپرده قرض‌الحسنه، چه جاری و چه سپرده پس‌انداز سرمایه‌گذاری، خود شبکه بانکی است و مردم در ایجاد این سپرده‌ها نقش ندارند؛ چراکه سپرده از طریق خلق پول ایجاد می‌شود و خلق پول هم در اختیار نظام بانکی است.
ایجاد اعتبار توسط بانک‌ها از طریق وام‌دهی
وی افزود: اینکه فکر کنیم که مثلا در حسابی جایزه داده می‌شود یا نمی‌شود که سپرده‌ها تغییر داده شود ناشی از عدم اطلاع است و نباید فکر کنیم اگر نرخ بهره یا جایزه را بالا ببریم سپرده‌های بانکی افزایش پیدا می‌کند؛ چراکه نسبت پول نقد به پول اعتباری در ایران بسیار اندک و حدود زیر پنج صدم است؛ یعنی در ازای 10 واحد پول سپرده کمتر از یک واحد پول نقد وجود دارد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان ادامه داد: سپرده هم بیشتر ماهیت اعتباری دارد و اعتبار را که افراد نمی‌تواند ایجاد کنند بلکه بانک ایجاد می‌کند و این را از طریق دادن وام انجام می‌دهد و وقتی‌که بانک وام می‌دهد این وام، خواهی نخواهی در شبکه بانکی به صورت سپرده برمی‌گردد.
ویژگی‌های قرض‌الحسنه
بخشی تأکید کرد: با این اوصاف حذف جایزه ربطی به توسعه قرض‌الحسنه ندارد و اساسا امر مهمی نیست. قرض‌الحسنه باید چند ویژگی داشته باشد که یکی این است که در آن ربا وجود نداشته باشد در حالی‌که فکر می‌کنیم اگر بانک یک وام بدون بهره ارائه دهد قرض الحسنه است اما این تصور کاملا اشتباه است.
وی افزود: ویژگی دیگر قرض‌الحسنه انتقال قدرت خرید است؛ یعنی در قرض‌الحسنه نباید پول خلق شود و باید این را هم دانست که خلق پول با چاپ پول متفاوت است. اگر بخواهم برای شما مثالی بزنم، معنای قرض‌الحسنه این است که اگر شما نیازمند پول هستید، این را هم می‌توانید از یکی از دوستان یا از بانک دریافت کنید و فرض کنید بهره هر دو صفر است، ظاهر قضیه این است که اسم هر دو قرض‌الحسنه است درحالیکه اصلا اینگونه نیست.
افزایش تقاضای کل از طریق وام‌دهی بانک‌ها منشأ تورم است
عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان تأکید کرد: اگر بنده یک میلیون تومان را از دوستم بگیرم، دوست بنده قدرت خرید خود را به من منتقل می‌کند یعنی خودش نمی‌خرد که من به جای او بخرم. او می‌توانست به اندازه یک میلیون تومان برای کالا و خدمات تقاضا کند اما این تقاضا به من منتقل شده است؛ پس با این وامی که دوست بنده در اختیار من قرار داده است تقاضای کل در اقتصاد تحریک نمی‌شود.
بخشی اظهار کرد: اما اگر بخواهم همین یک میلیون بدون بهره را از بانک دریافت کنم، یک قدرت خرید جدید خلق می‌شود و بانک قدرت خرید خود را انتقل نمی‌دهد؛ چون وقتی‌که بنده این پول را از بانک گرفتم به محض اینکه خرج می‌کنم دوباره تبدیل به سپرده شده و شبکه بانکی می‌تواند آن را وام دهد و مجددا وامی که ارائه می‌دهد در قالب سپرده به شبکه بانکی برمی‌گردد و این سپرده می‌تواند منشأ وام بعدی و بعدی شود.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان در پایان گفت: بنابراین در این وضعیت تقاضا خلق شده و قدرت خرید اضافه می‌شود و چون قدرت خرید ایجاد می‌شود یعنی تقاضای کل با این وامی که من از بانک گرفتم افزایش پیدا می‌کند و این منشا تورم است.
منبع: ایکنا