شاید در سال‌های اخیر مشورت و همراهی متخصصان علوم مختلف همچون علم پیچیده اقتصاد با متخصصان علوم دینی لازم و ضروری به نظر برسد اما در دهه‌های قبل از انقلاب، بررسی مسائل اقصادی توسط یک عالم دینی توانایی بسیار می‌طلبید که البته آیت‌الله دکتر بهشتی از این توانایی و نعمت خدادادی بی‌نصیب نمانده بود.
شهید آیت‌الله دکتر بهشتی از معدود عالمان دینی زمان خود شمرده می‌شود که به اهمیت مشکلات، مسائل و ساختارهای اقتصادی در شکل‌گیری نهادهای اجتماعی پی برده و با مطالعات ژرف در مباحث اقتصادی تلاش نموده است تا دیدگاه‌ها و موضع‌گیری‌های دین را در این زمینه با مراجعه به کتاب و سنت جویا شود. حاصل این کندوکاوها مباحث عمیق و همه جانبه‌ای است که از ایشان به صورت نوشتار و گفتار باقی مانده است و بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های شهید آیت‌الله دکتر بهشتی این مطالب را در قالب کتابی با عنوان «بانکداری، ربا و قوانین مالی اسلام» در دسترس علاقمندان قرار داده است.
شهید بهشتی در این کتاب دیدگاه اسلام در زمینه مسائل اقتصادی را مطرح می‌کند. در واقع این کتاب بخشی از تتبعات فکری ایشان در زمینه اقتصاد را در برمی‌گیرد و مجموعه‌ای است در دو بخش:
* یک بخش نوشتاری که از آثار قلمی شهید است با عنوان «بانکداری و مسائل مالی اسلام». این مقاله که در سال ۴۲ در شماره ششم مجله مکتب تشیع به چاپ رسیده نشان دهنده روشن‌بینی و نگاه جامع وی به مسائل اجتماعی و اقتصادی است.
* بخش دوم این کتاب که قسمت اعظم آن را در بر می‌گیرد، در واقع بحث‌های تفسیری شهید بهشتی و شامل یازده جلسه از گفتارهاى تفسیرى ایشان است كه در اواخر سال ۱۳۵۲ و اوایل ۱۳۵۳ هـ.ش در جلسات «مكتب قرآن» در تفسیر آیات ۲۷۵ تا ۲۸۱ سوره بقره ایراد گردیده و به مسئله «ربا» پرداخته است؛ او در این جلسات بارها اذعان کرده که بسیاری از نظام‌های اقتصادی پیشرفته دنیا اصلاً سود بانکی ندارند. بانک و مؤسسه اعتباری هزینه‌هایی را دارد و این را باید از مشتری بگیرد. اما به مقدار کارمزد نه رقمی بیش از این. ایشان رقمی بیشتر از کارمزد را حرام می‌دانست.
دیدگاه اقتصادی آیت‌الله دکتر بهشتی به چند دهه قبل از انقلاب برمی‌گردد. اقامت ایشان در آلمان نیز کمک کرده که آیت‌الله دکتر بهشتی در این تفکرات اقتصادی دقیق‌تر شود و با مطالعات و مشاهدات عینی هم همراه گردد. ایشان با نظام سرمایه‌داری غرب کاملاً آشنا بود. کمتر افرادی را در میان روحانیون داریم که تا این حد به اقتصاد وارد باشد و دو حوزه دین و مسائل اقتصادی روز را به نحوی مطلوب با هم ادغام کند.
ایشان مطالب خود را با آزادی فردی و دین، آزادی سیاسی و دین آغاز می‌کند و در آخر به آزادی اقتصادی و دین می‌پردازد. بحث ربا در اسلام در نسخه اصلی کتاب به شکلی مفصل‌تر آمده است که پیاده کردن آن در اینجا بسیار دشوار است.
زبان این کتاب به علت استفاده از اصطلاحات قرآنی و تخصصی علوم دینی در برخی از قسمت‌ها کمی دشوار به نظر می‌رسد اما آیت‌الله دکتر بهشتی مطالب و بحث‌ها را به گونه‌ای آغاز کرده و نتیجه‌گیری می‌کند که درک و فهم‌شان برای هر قشری ممکن است. بدیهى است كه نرخها و دستمزدها و برخى مؤلفههاى دیگرى كه در برخى از مباحث برای مثال مورد استفاده و استناد قرار گرفته مربوط به زمان ایراد این گفتارهاست.
این کتاب دارای فصل‌هایی با عناوین بانکداری و قوانین مالی اسلام، بیع و ربا، نقش واقعی سرمایه، کدام شکیبایی و چگونه اتفاقی، پول و بانک، بانک بدون ربا، بحثی اساسی به مناسبت آیات ربا و سؤالات در زمینه ربا، اقتصاد ربوی در محیط حجاز و جامعه ما، نقش واقعی سرمایه، انسان اسلام و بهره‌مندی‌های زندگی، نقش و ماهیت پول، پول و بانك، بانك در اقتصاد كنونی، بانك بدون ربا، انواع ربا و مسئله برخورد بعضی علما با آن، حل مشكل سرمایه‌گذاری‌های بزرگ و عناوین متعدد دیگر است.
این کتاب اثر شهید آیت‌الله دکتر سید محمد حسینی بهشتی از سوی بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های شهید آیت‌الله دکتر بهشتی در ۲۵۲ صفحه، منتشر شده است.