منتقدان به ما راهکار بدهند.

همزمان با مطرح شدن طرح اصلاح قوانین و مقررات بانکداری کشور، دانشگاه امام صادق(ع) با همکاری پژوهشکده پولی و بانکی، مرکز پژوهش‌های مجلس، موسسه عالی بانکداری و نظام بانکی اقدام به برگزاری سلسله سمینارهای تخصصی با عنوان «نقد و بررسی قوانین، مقررات و نظام بانکداری ایران با رویکرد اسلامی» نموده‌اند که نخستین سمینار آن با عنوان «قوانین و مقررات مرتبط با عملیات بانکداری» امروز (چهارشنبه 28 خرداد 93) در طبقه اول ساختمان پژوهشکده پولی و بانکی برگزار گردید. لازم به اشاره است که دکتر محمد طالبی (مدیر عامل بانک کشاورزی) ریاست این سمینار و حجت الاسلام دکتر سیدعباس موسویان دبیر علمی سمینار را برعهده داشته‌اند.

در ادامه گزارشی از سخنان رییس کل بانک مرکزی، جناب آقای دکتر  ولی الله سیف که در افتتاحیه این سمینار ارائه گردید را از نظر می‌گذرانیم:

ساعت حدود 9 صبح بود که جناب آقای دکتر  سیف، پس از خوشامدگویی دکتر طالبی (مدیر عامل بانک کشاورزی و رییس سمینار) به شرکت‌کنندگان، در جایگاه ارائه سخنرانی قرار گرفت.

ایشان سخنان خود را با این جمله آغاز کردند که باید با توکل به خدای متعال، نیت‌هایمان را برای اصلاح نظام بانکی و حرکت به سمت تحقق بهتر بانکداری اسلامی در کشور خالص کنیم و از نگاه سیاسی به بانکداری اسلامی پرهیز نماییم و به هیچ وجه این امر را سیاسی تلقی نکنیم زیرا آن چیزی که به بانکداری بدون ربا لطمه زده، سیاسی حرف زدن و سیاسی عمل کردن است

دکتر سیف در ادامه افزودند: برخی معتقدند که چرا نرخ سود سپرده ها در نظام بانکی بالا است و مردم به جای سرمایه گذاری به سمت سپرده‌گذاری در بانک‌ها روی می‌آورند.؟ اما باید پرسید آیا در یک اقتصاد در حال توسعه، امکان حذف نظام بانکداری وجود دارد؟ مسلم است که هر اقتصادی برای حرکت به سمت رشد و توسعه نیازمند بازار مالی و نظام بانکی توانمند به منظور تجهیز و تخصیص منابع در پروژه‌های اقتصادی است. افرادی که توانایی سرمایه گذاری مناسب نداشته باشند، بهتر است وجوه خود را به نظام بانکی بسپارند تا به پروژه‌های مناسب اختصاص یابد زیرا اگر فرد، طرحی را بدون تخصص اجرا کند، پروژه بدون بازده خواهد بود.

وی با تاکید بر اینکه بانک‌ها واسطه وجوه هستند، اظهار داشت: در حالی که پروژه‌‌های بزرگ اقتصادی از طریق تسهیلات بانکی تامین مالی می شوند آیا می‌توان این نظام را حذف کرد؟ و به همین دلیل بانک‌ها نقش گسترده ای در نظام اقتصادی کشور دارند. وی تاکید کرد: هیچ تردیدی نیست که سازوکاری مانند بانک وجودش در اقتصاد الزامی است و اجتناب ناپذیر است.

وی ادامه داد: در اقتصاد تورمی که قدرت خرید به سرعت در حال کاهش است، قشر عظیمی از سپرده‌گذاران برای جلوگیری از کاهش قدرت خرید به سپرده گذاری در بانک ها سوق می یابند. انتقاد بسیار مناسب است و زمینه را برای تضارب آراء باز می‌کند اما اگر جمع بندی نداشته باشیم این امر مشکلاتی را ایجاد می کند.

رییس کل بانک مرکزی با اشاره به طرح حذف سود از نظام بانکی از ابتدای انقلاب تاکنون گفت: مجلس شورای اسلامی در سال 62 مصوبه ای را در این خصوص داشت که البته 30 سال از این مصوبه می گذرد و تغییری در آن داده نشده است اما نباید هیچ تعصبی به مصوبه ای که وجود دارد، داشته باشیم و باید براساس نیازهای جدید برای ارتقا آن نظرات خود را ارایه کنیم.

وی با بیان آنکه بانکداری اسلامی تنها در ایران اجرا نمی‌شود بلکه در سایر کشورها نیز اجرا می‌شود، گفت: تنها تفاوت بانکداری اسلامی در ایران با بیشتر کشورها در این است که این شیوه در کل نظام بانکی تسری داده شده در حالی که در سایر کشورها اینطور نیست و بانکداری اسلامی و سنتی در کنار هم هستند.

وی گفت: یکی از مشکلات موجود این است که در صورت نیاز برای تامین مالی طرحی نمی توانیم اعلام کنیم که چون عقد مناسبی در نظام بانکی وجود ندارد، نمی‌توانیم تامین مالی طرح را انجام دهیم که البته باید راهکارها براساس نیازها شناسایی شود.

ایشان با بیان آنکه انتقاد کردن به وضع موجود بسیار راحت است، اظهار داشت: هیچ کدام از منتقدان به فکر جایگزین نیستند. ما از اهالی فن و متخصصی می خواهیم که به ما راهکارهای عملیاتی که از لحاظ قابلیت و سهولت در شرایط مناسبی باشند ارائه دهند.

رییس کل بانک مرکزی گفت: الگوی ایده ‌آل بانکداری باید طوری طراحی شود که هزینه کمتری را بر اقتصاد تحمیل کند و دارای قوانین دست و پاگیر اداری کمتری باشد، ضمن آنکه راهکارهای مورد نظر و پیشنهادی باید قابلیت پیاده سازی در بانک های بزرگ که دارای شعب در اقصی نقاط کشور هستند را داشته باشند.

وی با طرح این سوال که بانکداری ایده‌آل برای ایران با همه ادعاها و مفاهیم ایدئولوژیک چیست؟ گفت: باید به این سمت حرکت کنیم که با چه شیوه‌هایی می‌توانیم این بانکداری ایده‌آل را عملیاتی کنیم.

وی ذینفعان نظام بانکی کشور را به سه گروه سپرده گذاران، تسهیلات گیرندگان و سهامداران تقسیم‌بندی کرد و گفت: باید رعایت عدالت بین سه گروه ذینفع را داشته باشیم و امکان دسترسی به حقوق برای این سه گروه وجود داشته باشد. در قوانین بانکداری بدون ربا به این مساله توجه شده است، ولی در عمل کمتر آن را اجرایی کردیم.

وی تاکید کرد: براساس بانکداری بدون ربا حداقل سود مشارکت برای ورود به بانک برای عقد مشارکت تعیین می‌شود و البته حداقلی به این دلیل است که سود مربوط به سپرده‌گذار است و شورای پول و اعتبار باید آن را تعیین تکلیف کرده و حداقل را تعریف کند و حداکثر را نمی‌تواند مشخص کند زیرا این عقد مشارکتی است.

رئیس کل بانک مرکزی گفت: اگر به سمتی حرکت کنیم که بانکداری جامع تعریف شود و سه تا چهار بانک بزرگ همانند بانک های ملی، صادرات، تجارت و غیره تمام فعالیت‌ها را انجام دهند و بانک‌های کوچک براساس نیاز در زمینه های تخصصی فعالیت کنند نظام بانکی کشور با بهبود مواجه می‌شود.

این مقام بانکی گفت: بانکداری بدون ربا در آغاز فعالیت یک بدشانسی آورد و آن این بود که همزمان با اجرا با بی‌ثباتی اقتصاد و تورم‌های متفاوت مواجه شد و تمام این ناهنجاری‌ها که در زندگی مردم وجود دارد، خود به خود به بانکداری بدون ربا ربط داده شده است در حالی که این مشکلات هیچ ارتباطی با بانکداری بدون ربا ندارند.

سیف با انتقاد به مطالبی که برخی افراد درخصوص جریمه تاخیر تادیه و وجه التزام ارایه کرده اند، گفت: برخی بدون آنکه اشرافی به مطلبی داشته باشند، سخن می‌گویند و حتی فردی اعلام کرد زمانی که رییس کل بانک مرکزی حرف مراجع را قبول ندارد چرا به ملاقات آنها می رود؟ و این در حالی است که وی از ملاقات، مذاکرات و مباحث بعدی آن خبر ندارد.

وی گفت: برخی مطرح کردند رییس کل بانک مرکزی به ملاقات مراجع رفت و مراجع نسبت به جریمه تاخیر تادیه اعتراض کردند و این در حالی بود که مراجع نگرانی‌هایی نسبت به این امر داشتند و توضیحاتی درخصوص جریمه تاخیر تادیه و وجه التزام ارایه شد. آنچه مورد اعتراض مراجع است جریمه تاخیر تادیه است در حالیکه ما روشن ساختیم که آنچه در نظام بانکی ما وجود دارد جریمه تاخیر و بهره دیرکرد نیست، بلکه وجه التزام است که مورد تصویب شورای محترم نگهبان قرار گرفته وکاملاً قانونی و بلامانع است. اما متاسفانه عده‌ای کم تخصص و بی‌اطلاع از محتوای جلسات ما با مراجع معظم، سخنانی را نقل کردند که باعث سوء تفاهماتی شده است.