پس از برگزاری ده نشست از سلسله جلسات نقد پژوهشهای بانکداری و مالی اسلامی، پژوهشکده پولی و بانکی اقدام به برگزاری یازدهمين جلسه با موضوع عمليات بازار باز در چارچوب بانكداري بدون ربا (مطالعه موردي: اسناد خزانه اسلامي)، در تاریخ دوم تير ماه 1393 نمود.
هدف از برگزاری این جلسه ایجاد تضارب آراء میان محققان در رابطه با موضوع اسناد خزانه اسلامي و امكانسنجي استفاده از آن جهت سياستگذاري پولي بود. در واقع سوال اصلي آن بود كه آيا امكان طراحي اسناد خزانه در چارچوب اسلامي وجود دارد؟. محتواي مورد نقد در اين جلسه تلاش نمود تا ابعاد مختلف بحث را مورد شناسائي قرار داده و با بررسي راهكارهاي مختلف، به ارائه روشي بپردازد كه هم به لحاظ اقتصادي و هم به لحاظ فقهي امكان عملياتي شدن داشته باشد.
شيوه برگزاري جلسه بدين صورت بود كه ابتدا نويسنده اصلي مقاله، آقاي حسین بازمحمدي(كارشناس اداره بررسیها و سياستهای اقتصادی بانك مركزی جمهوري اسلامي ايران)، مهمترين يافتههاي تحقيق خود را ارائه نمود و پس از آن ناقدان محترم جناب آقايان حجت الاسلام دكتر سيدعباس موسويان (دانشيار پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي) و دكتر سيد رحمتالله اكرمي (معاونت نظارت مالي و خزانهداري كل كشور) موضوع را از ابعاد فقهي و اقتصادي مورد نقد قرار دادند.
آقاي بازمحمدي در ارائه خود تاكيد نمودند كه در ادبيات مالي، اسناد خزانه اوراق بهاداري هستند که نشان دهنده تعهد ناشر (عموماً دولتها) به بازپرداخت مبلغ اسمي آنها در آينده ميباشند. اين اوراق كه به پشتوانه تعهد و اعتبار دولتها منتشر شده و معاف از ماليات ميباشند، بدون سود عرضه ميشود اما در زمان فروش، دولتها آنها را ارزانتر از مبلغ اسمي به خريداران ميفروشند. با توجه به اينكه به دليل حرمت ربا، امكان انتشار اسناد خزانه به شيوه متعارف آن در نظام مالي اسلامي وجود ندارد، در این تحقيق، الگويي اسلامي جهت استفاده از اين ابزار در چارچوب اسلامي طراحي شده و ابعاد مختلف آن مورد بحث واقع ميگردد. توسعه بازار اسناد خزانه اسلامي علاوه بر اينكه به تامين مالي دولت كمك شاياني ميكند، به بانك مركزي نيز اجازه ميدهد تا با ورود در بازار ثانويه اوراق، به اعمال سياستهاي پولي مورد نظر اقدام ورزد.
در نهايت لازم به ذكر است كه آنچه كه مورد تاكيد تمامي ناقدان قرار گرفت اين موضوع بود كه ايده ارائه شده در اين پژوهش نو و قابل تامّل بوده و ميتواند موضوعي براي تحقيقات آينده باشد. گزارش مبسوط این جلسه به زودی از طریق همین سامانه ارائه خواهد گردید.
خلاصه يك صفحهاي از متن پژوهش مورد نقد
صفحه سلسله جلسات نقد و بررسی پژوهشهای بانکداری و مالی اسلامی