حجتالاسلام حبیبیان نقیبی گفت: بنا بر اساس آموزههای اقتصاد اسلامی، بهرهگیری از ظرفیتهای عقد قرضالحسنه راهبرد مطلوبی برای توسعه واحدهای تولیدی خرد، خواهد بود.
حجتالاسلام والمسلمین دکتر مجید حبیبان نقیبی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی، در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، در رابطه با نقش سنت قرضالحسنه، در رونق تولید و توسعه گفت: توسعه نیز به مانند هر مفهوم کلی دیگر شاخصها و نهادهای خاص خود را دارا است. در اقتصاد اسلامی یکی از ابزارها و نهادهای توسعه اقتصادی پس از بومی شدن، موضوع قرضالحسنه است. به منظور تعریف قرضالحسنه میتوان به این نکته اشاره کرد، که قرضالحسنه به عنوان یک عقد در آموزههای اقتصاد اسلامی با هدف رفع نیاز و حمایت از اقشار متوسط و ضعیف جامعه بنا نهاده شده است.
وی در رابطه با مفهوم و کارکرد قرضالحسنه در جامعه گفت: همانطور که گفته شد قرضالحسنه در راستای رفع نیاز بنا شده و قبل از اسلام نیز وجود داشت، اسلام نیز این مهم را مورد تائید قرار دادهاست. قرضالحسنه یک نوع اعطای تسهیلات است که در آن مبلغ یا کالایی را در قالب عقد قرضالحسنه به قرض گیرنده تسهیلات اعطا میکنیم. اگر نظام اقتصادی اسلام را مدنظر قرار دهیم هم از جانب عرضه و هم از تقاضا سه نوع رفتار اعطای تسهیلات و دریافت تسهیلات را میتوان مدنظر قرار داد.
حبیبیان تصریح کرد: اولین مدل رفتاری در این زمینه صدقات و زکات است که پس از پرداخت، پرداخت کننده انگیزه و استدلالی به منظور نحوه هزینه کرد این مبلغ از سوی دریافت کننده تسهیلات ندارد و هیچ ادعایی نسبت به تسهیلات پرداختی نخواهد داشت. دومین مدل رفتاری در زمینه اعطاء تسهیلات، قرضالحسنه است. در این مدل رفتاری، قرض دهنده انتظار دارد که راس المال از سوی قرض گیرنده برگردد و چشم داشتی به زیاده و سود ندارد. مدل سوم مربوط به قراردادهایی مثل مضاربه است که قرض دهنده انتظار دارد علاوه بر اصل پول مبلغی در قالب سود به دارایی وی افزوده شود.
کارشناس امور اقتصاد اسلامی گفت: پس در سمت عرضه تسهیلات ما شاهد سه مدل رفتاری خواهیم بود، یا قرض دهنده با ایثار کامل چشمداشتی به بازگشت پول ندارد، یا مطالبه اصل و راس المال را مد نظر قرار داده و یا علاوه بر اصل پول مبلغی را نیز در قالب زیاده و سود طلب خواهد کرد. از طرفی در سمت عرضه نیز همین تفکیک رفتار وجود دارد، برخی نمیتوانند تسهیلات را باز گردانند و نیازمند صدقه هستند، دسته دیگری از دریافت صدقه سر باز میزنند اما قرضالحسنه را میپسندند و این به واسطه توان بازپرداخت خواهد بود و دسته سوم نه تنها صدقه که قرضالحسنه را نیز نمیپسندند و به واسطه توان مالی و قدرت اقتصادی ادعای باز پرداخت و سود دهی اموال را نیز دارند.
وی در پایان خاطر نشان کرد: بنا به تعاریف و استدلالهای ارائه شده، قرضالحسنه به واسطه عدم دریافت سود از طرف اعطاء کننده تسهیلات، راهبرد مطلوبی برای توسعه در بخشهای محدود و کوچک تولیدی و برطرف کردن نیازهای مصرفی عامه مردم است. طبیعتا در یک ساختار منسجم و سالم، میتوان به این مطلوبیت دست یافت. تاکید بر سالم بودن ساختار از این جهت است که در کشور ما، آنطور که باید مسئله قرضالحسنه از مدل بانکداری متعارف جدا نشده و حتی برخی صندوقهای قرضالحسنه نیز در پی معرفی خود به عنوان مؤسسات اعتباری شبه بانکی هستند.
وی در پایان تأکید کرد: باید توجه داشت سنت قرضالحسنه باید با همان متد و مدل اولیه در دستور کار قرار گیرد تا بخش متوسط جامعه که توان پرداخت سود را ندارند و از طرفی از دریافت صدقات نیز امتناع میکنند با فراغ بال و خیال آسوده در جهت فعالیتهای خرد تولیدی و رفع نیازهای مصرفی خود برآیند.